Gorilla's, ook mensapen

Ik had het al eens over primaten in het algemeen, over chimpansees en daarna over Jane Goodall en haar werk over, voor en rond chimpansees. Wil je deze artikels nog eens opnieuw lezen, klik dan op onderstaande links.

Primaten

De chimpansee

Jane Goodall en haar chimpansees

Vandaag wil ik het over een andere groep mensapen hebben, namelijk de gorilla's. Zij zijn de grootste nog levende primaten. Een mannelijke gorilla intimideert rivalen door zich op de borst te slaan. Hij begint zijn imponeergedrag met een luide schreeuw. Daarna zwaait hij met handenvol bladeren en wortels en gooit die in de lucht. Ten slotte richt hij zich op en slaat zich met de handen op de borst.

Een ondersoort van de gorilla's zijn de berggorilla's. Zij leven in de bergen van Rwanda. Een berggorilla zoekt op de grond naar voedsel en eet wilde selder, bessen en bamboescheuten. De laaglandgorilla leeft dan weer in de regenwouden van tropisch Afrika. Hij is de grootste van alle primaten: een volwassen mannetje kan 150 kg wegen en 1,7 meter lang zijn. Gorilla's zijn maar zelden agressief. ZE leven in familiegroepen van 10 tot 20 dieren die door het dominante mannetje geleid worden.

Zilverruggen zijn volwassen mannetjes. Naarmate ze ouder worden, wordt de vacht op hun rug zilvergrijs. Het dominante mannetje van een familiegroep is altijd een zilverrug.

Bron: http://anw.inl.nl/article/zilverrug

De Amerikaanse zoöloge Dian Fossey wijdde haar leven aan het bestuderen van de berggorilla, een bedreigde soort. Ze leerde de geluiden en gebaren van de gorilla's imiteren en kon met hen in hun eigen 'taal' communiceren.

Jane Goodall en haar chimpansees

Een goeie week terug vertelde ik jullie iets meer over de chimpansee. Het is de mensaap die het dichtst bij de mens aanleunt. Er valt echter ook iets te vertellen over de vrouw die 40 jaar lang onderzoek deed naar deze apensoort, namelijk Jane Goodall.

Deze Engelse antropologe en biologe deed vooral een studie naar het sociale en familiale leven van de chimpansee. In de jaren 50 van de vorige eeuw ging Jane naar Kenia met antropoloog Louis Leakey. Zo startte ook haar onderzoek.

Eén van de grootste ontdekkingen van Goodall was dat chimpansees wertuigen maken én gebruiken. Sommigen gebruiken takjes en twijgen om termieten te vangen. De twijgjes worden in gaten gestoken waar zich termieten bevinden en er daarna weer uit teruggetrokken. Op die manier worden de twijgjes helemaal leeggegeten. Tot deze ontdekking werd gedacht dat alleen mensen werktuigen gebruikten.

Bron: https://diplomatie.belgium.be/nl/Newsroom/Nieuws/Perscommuniques/os/2014/04/ni_220414_jane_goodall

De chimpansee

Vorige zaterdag had ik het voor de eerste keer hier op Gietjes Weetjes over primaten. Zo raakte ik ook even een onderverdeling - namelijk de mensapen - aan bij dit onderwerp. Naast de gibbons, orang-oetans en gorilla's zijn chimpansees ook mensapen. Over deze soort mensaap wil ik het vandaag wat uitgebreider hebben. Ze zijn namelijk onze nauwste verwant!

Bron: https://www.artis.nl/nl/ontdek/collectie/chimpansee/

De chimpansee bewoont de bossen en savannen van Centraal-Afrika. Chimpansees zijn heel intelligente en sociale dieren. Ze leven in groepen tot 60 dieren met een ingewikkelde, constant veranderende hiërarchie. Het grootste deel van hun tijd brengen ze op de grond door, maar elke avond bouwen ze een slaapnest dat zich tot 30 meter boven de grond kan bevinden.

Chimpansees zoeken in elkaars vacht naar luizen. Dat vlooien is een belangrijke, sociale activiteit die de familie- en vriendschapsbanden nauwer aanhaalt. Jonge chimpansees spelen heel veel met elkaar. Ze worstelen, achtervolgen elkaar en slingeren door de bomen. Al spelend leren de jonge chimpansees hoe hun maatschappij in elkaar steekt en hoe ze in het bos kunnen overleven. Chimpansees blijven bij hun moeder tot ze volwassen zijn, dit wil zeggen tot ongeveer 13 jaar. De oudere jongen helpen de jongere broers en zussen te verzorgen.

Deze soort mensaap eet vooral plantaardig voedsel zoals bladeren, bloemen en vruchten, bijvoorbeeld wilde vijgen. Ze jagen ook op andere dieren zoals kleine antilopen en penseelzwijnen. De rode franjeaap doodt zelfs andere primaten. Enkele chimpansees jagen de prooi naar de andere die de vluchtroute hebben afgezet.

Bron: http://www.naturepix.nl/Gambia/grotefoto.php?foto=2153

De chimpansee wordt aangezien als de meest intelligente primaat na de mens. Hij kan eenvoudige gebarentaal leren begrijpen en hij kan werktuigen maken. Met lange twijgen haalt hij termieten uit hun nest, een pak bladeren dient als een spons om water uit een holle boom te halen en hij gebruikt stenen om noten te kraken. Hij heeft zelfs geleerd stokken en stenen als wapens te gebruiken tegen rivalen en vijanden.

Chimpansees hebben een lichaamstaal ontwikkeld die rijk is aan mimiek. Gecombineerd met geluiden kunnen ze zo allerlei emoties uitdrukken. Nieuwsgierigheid, ongerustheid of norsheid worden uitgedrukt door een pruillip te trekken. Boosheid wordt uitgedrukt door de tanden te laten zien. Dat dient als waarschuwing voor rivalen.

Bron: https://safritop.com/themas/chimpansee/

Primaten of de eersten

Primaten worden in het Engels primates genoemd en dat betekent zoveel als eersten. Onder deze groep zoogdieren verstaan we halfapen, apen en mensapen. Wij vallen onder de die laatste groep, de mensapen. Deze hebben geen staart en zijn veel intelligenter dan de andere soorten primaten.

Niet alleen de mens hoort bij de groep mensapen, ook de gibbon, orang-oetan, gorilla en chimpansee. Ze hebben een groot brein en worden bij de hogere primaten gerekend. De halfapen of lagere primaten zijn minder intelligent. Tot deze groep behoren de lori's, spookdiertjes, maki's, galago's en de potto (zie foto).

Bron: http://diertjevandedag.classy.be/zoogdieren/primaten/halfapen/loriachtigen/potto.htm

Apen en andere primaten hebben een groot brein en zijn snelle verstaanders. Hun ogen kijken naar voren en ze hebben sterke vingers. De vingers en tenen hebben meestal platte nagels. De meeste primaten hebben een opponeerbare duim die tegen de toppen van de andere vingers kan drukken en voorwerpen kan hanteren. Sommige hebben ook een opponeerbare grote teen. Sommige primaten hebben ook een grijpstaart.

Weet je niet wat opponeerbaar is? Lees dan zeker even dit blogpostje...

Opponeerbaar